Հայաստանի արտաքին առևտուրը ԵԱՏՄ հետ կրճատվում է, իսկ ԵՄ հետ թափ է հավաքում

Արմինֆո. Հայաստանի արտաքին առևտուրը ԵԱՏՄ հետ նվազում է, իսկ ԵՄ հետ թափ է հավաքում։ Մասնավորապես, Հայաստանի և ԵԱՏՄ միջև առևտրաշրջանառության տարեկան դինամիկան վատթարացել է 3 անգամ տպավորիչ աճից մինչև 61,5% շոշափելի անկում, ընդ որում, Հայաստանի և ԵՄ միջև դինամիկան հասել է 4,8% աճի (մեկ տարի առաջվա 24,3% անկումից)։ Արդյունքում՝ ԵԱՏՄ հետ Հայաստանի արտաքին առևտրի ծավալը 2025թ. հունվար-ապրիլին կազմել է 2.3 մլրդ դոլար, իսկ ԵՄ հետ՝ 729.3 մլն դոլար։ Այդ մասին են վկայում ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալները։

 Ընդ որում, ԵԱՏՄ երկրների թվում գրեթե բոլորը (բայց, մեծ մասամբ, ՌԴ - ն) կրճատել են ծավալները, մինչդեռ, ԵՄ երկրների մեծ մասը՝ Նիդերլանդները, Բուլղարիան, Ֆրանսիան, Ռումինիան, Ավստրիան, Իսպանիան, Սլովակիան, Ֆինլանդիան, Լեհաստանը, Հունաստանը, Հունգարիան, նախընտրել են ավելացնել ծավալները։ Տարեկան դինամիկայի նման փոփոխությունը Հայաստանի արտաքին առևտրի կառուցվածքում ԵԱՏՄ մասնաբաժինը նվազեցրել է 44,8%-ից մինչև 36,6% (ՌԴ-ի պատճառով՝ 44,1% - ից մինչև 35,1%), իսկ ԵՄ մասնաբաժինը, ընդհակառակը, 5,2%-ից բարձրացել է մինչև 11,6%:

Հայաստանի առևտրային գործընկերների առաջատար հնգյակն են Ռուսաստանը, Չինաստանը, ԱՄԷ-ն, Իրանը և Գերմանիան, որոնց հետ արտաքին առևտրի ծավալը 2025թ. հունվար-ապրիլին կազմել է, համապատասխանաբար,2.2 մլրդ դոլար, 765.6 մլն դոլար, 729.5 մլն դոլար, 222.7 մլն դոլար  և 140 մլն դոլար: Դրանցից միայն Իրանն է կարողացել  9.9% անկումից դինամիկան հասցնել աճի, իսկ մնացածը հայտնվել են անկման մեջ: Ընդ որում, Ռուսաստանն ու ԱՄԷ-ն վատթարացրել  են միտումը՝ մի քանի անգամ աճից դեպի զգալի 62,5-74,4 տոկոս անկում, պակաս արտահայտված համանման պատկեր է  Չինաստանի հետ՝ 61,1 տոկոս աճից մինչեւ 26,1 տոկոս անկում, իսկ Գերմանիայի պարագայում, ընդհակառակը, հաջողվել է տեսանելի կերպով դանդաղեցնել անկումը՝ 35,8 տոկոսից մինչեւ 5,4 տոկոս։

Մասնավորապես, Ռուսաստանի ուղղությամբ վատացել է ներմուծման դինամիկան՝ մի քանի անգամ աճից դեպի էական 73,3 տոկոս անկում (մինչև 1,3 մլրդ դոլար), ինչի հետ մեկտեղ պահպանվել է արտահանման անկումը՝ տեմպերի 21,4 տոկոսից մինչև 6,8 տոկոս դանդաղմամբ (մինչև 891,4 մլն դոլար)։ Չինաստանի ուղղությամբ արտահանման դինամիկայի մի քանի անգամ աճից մինչև 73,4% անկում վատթարացումը ուղեկցվել է ներմուծման դինամիկայի 12,1% անկումից  միչեւ 36,2% աճ շրջադարձով, որոնց մեծությունները կազմել են, համապատասխանաբար, 156,8 մլն դոլար և 608,8 մլն դոլար։ ԱՄԷ-ի ուղղությամբ նույնպես արտահանման դինամիկայի մի քանի անգամ աճից մինչև 75,2% անկում վատթարացումն  ուղեկցվել է ներմուծման միտման 4,6% անկումից դեպի 72,4% աճ շրջադարձով, որոնց մեծությունները կազմել են, համապատասխանաբար, 702.6 մլն դոլար և 26.9 մլն դոլար: Իրանի ուղղությամբ ներմուծման դինամիկայի անկումից 13,7%  աճի հասնելուն զուգահեռ դիտվել է արտահանման անկման արագացում՝ 2,5%-ից մինչև 8,6%, որոնց մեծությունները կազմել են, համապատասխանաբար, 190.9 մլն դոլար եւ 31.7 մլն դոլար: Իսկ Գերմանիայի ուղղությամբ արտահանման երկնիշ անկումից դեպի 69,8% աճ շրջադարձն ուղեկցվել է ներմուծման անկման դանդաղմամբ՝ 36,2%-ից մինչեւ 17,6%, որոնց մեծությունները կազմել են, համապատասխանաբար, 35,2 մլն դոլար և 104,8 մլն դոլար։

Արտահանման գծով առաջատար հնգյակում են Ռուսաստանը, ԱՄԷ-ն, Չինաստանը, Իրաքը (100.8 մլն դոլար՝ 93.7% աճով) և Վրաստանը (50.6 մլն դոլար՝ 11.1% աճով), իսկ ներմուծման գծով առաջատար հնգյակը ներկայացնում են Ռուսաստանը, Չինաստանը, Իրանը, Իտալիան (110.97 մլն դոլար՝ 4% աճով) և Գերմանիան:

Հարկ է նշել, որ այս ուղղություններից հենց Ռուսաստանն ու ԱՄԷ-ն են վերջին երկու տարիներին աչքի ընկել թանկարժեք մետաղներին և քարերին առնչվող տարանցիկ գործարքների միջոցով Հայաստանով արտահանման և ներմուծման զգալի ծավալներով: Սակայն Հայաստանի արտաքին առևտրի ներկայիս ճյուղային տրոհումը (2025թ.հունվար-ապրիլ ամիսներին) արդեն իսկ վկայում է թանկարժեք մետաղների և քարերի մասնաբաժնի էական նվազման մասին՝ մինչև ներմուծման 19,2% և արտահանման 35,7% (մեկ տարի առաջ, համապատասխանաբար, 60,1%-ից և 75,2% - ից)։ Պատճառն այն է, որ արդեն 2025 թվականից նման գործարքների իրականացումը նախկին ծավալով անհնար է դարձել ԵԱՏՄ շրջանակներում ոսկերչական արտադրանքի մաքսատուրքերի կարգավորման և Ռուսաստանի կողմից ԱՄԷ-ից ոսկերչական արտադրանքի ներմուծման մաքսատուրքերի զրոյացման պատճառով։